6th class Geography chap -1 By Mam
❤️↪️UPSC की तैयारी करने के लिए सबसे पहले आप को NCERT की book पड़नी चाहिए ।
❤️↪️ हम आपको यहां पर ncert की Classes उपलब्ध करवा रहे हैं ।
❤️↪️ NCERT Notes और Books भी उपलब्ध करवाया जा रहा है।
❤️↪️ यह सभी दोनों भाषाओं में उपलब्ध है।
एक पल के लिए सोचो , शेयर करने में मात्र थोड़ी सी Net और थोड़ा सा समय लगता है लेकिन उसके बदले में आप को उस जरूरतमंद इंसान की दुआ मिलती है जो कहीं ना कहीं आप को काम आयेगा।
कहते हुए आपने सुना होगा ना , कि कोई 1 marks कम आ जाता तो Exam में रह जाता अर्थात एक marks extra नहीं आता तो शायद वो Exam crack नहीं कर पाता , इन परिस्थितियों में किसी ना किसी भला करने पर उसकी दुआ से काम आती है।
अधिक से अधिक छात्रों तक यह post share करें।
6th class Gegraphy notes
The Solar System
The sun, eight planets, satellites and some other celestial bodies known as asteroids and meteoroids form the solar system.
The Sun
The sun is in the centre of the solar system. It is huge and made up of extremely hot gases. It provides the pulling force that binds the solar system. The sun is the ultimate source of heat and light for the solar system. The sun is about 150 million km away from earth.
Planets
There are eight planets in our solar system. In order of their distance from the sun, they are: Mercury, Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus and Neptune. All the eight planets of the solar system move around the sun in fixed paths. These paths are called orbits. Mercury is nearest to the sun. It takes only about 88 days to complete one round along its orbit. Venus is considered as ‘Earth’s-twin’ because its size and shape are very much similar to that of the earth. Till recently (August 2006), Pluto was also considered a planet. However, in a meeting of the International Astronomical Union, a decision was taken that Pluto, like other celestial objects (Ceres, 2003 UB313) discovered in recent past may be called ‘dwarf planets.”
The Earth
The earth is the third nearest planet to the sun. In size, it is the fifth-largest planet. It is slightly flattened at the poles. The Earth shape is described as a Geoid. Conditions favourable to support life are probably found only on the earth. It has water and air, which are very essential for survival. The air has life-supporting gases like oxygen. From the outer space, the earth appears blue because its two-thirds surface is covered by water. It is also called a blue planet.
The Moon
Moon is the earth’s satellite. Its diameter is only one-quarter that of the earth. It appear so big because it is nearer to our planet than other celestial bodies. It is about 3,84,400 km away from us. The moon moves around the earth in about 27 days. It takes exactly the same time to complete one spin. As a result, only one side of the moon is visible to us on the earth. The moon does not have conditions favourable for life. It has mountains, plains and depressions on its surface. These cast shadows on the moon’s surface.
Asteroids
Asteroids are tiny bodies that move around the sun. They are found between the orbits of Mars and Jupiter. Scientists are of the view that asteroids are parts of a planet, which exploded many years back.
Meteoroids
The small pieces of rocks, which move around the sun are called meteoroids. Sometimes, these meteoroids come near the earth and tend to drop upon it. During this process due to friction with the air, they get heated up and burn. It causes a flash of light. Sometimes, a meteor without being completely burnt falls on the earth and creates a hollow.
A cluster of millions of stars is called the Milky Way galaxy. Our solar system is a part of this galaxy. In ancient India, it was imagined to be a river of light flowing in the sky. Thus, it was named Akash Ganga.
Galaxy –
A galaxy is a huge system of billions of stars, and clouds of dust and gases. There are millions of such galaxies that make the Universe.
Girls Education Whatsapp Group
सौर प्रणाली
सूर्य, आठ ग्रह, उपग्रह और कुछ अन्य खगोलीय पिंड जिन्हें क्षुद्रग्रह और उल्कापिंड के रूप में जाना जाता है, सौर मंडल का निर्माण करते हैं।
सूरज
सूर्य सौरमंडल के केंद्र में है। यह विशाल है और अत्यधिक गर्म गैसों से बना है। यह खींचने वाला बल प्रदान करता है जो सौर मंडल को बांधता है। सूर्य सौरमंडल के लिए ऊष्मा और प्रकाश का अंतिम स्रोत है। सूर्य पृथ्वी से लगभग 150 मिलियन किमी दूर है।
ग्रहों
हमारे सौरमंडल में आठ ग्रह हैं। सूर्य से दूरी के क्रम में वे हैं: बुध, शुक्र, पृथ्वी, मंगल, बृहस्पति, शनि, यूरेनस और नेपच्यून। सौरमंडल के सभी आठ ग्रह निश्चित पथों में सूर्य के चारों ओर चक्कर लगाते हैं। इन पथों को कक्षाएँ कहा जाता है। बुध सूर्य के सबसे निकट है। इसे अपनी कक्षा में एक चक्कर पूरा करने में केवल 88 दिन लगते हैं। शुक्र को ‘पृथ्वी का जुड़वां’ माना जाता है क्योंकि इसका आकार और आकार बहुत हद तक पृथ्वी के समान है। कुछ समय पहले तक (अगस्त 2006) प्लूटो को भी एक ग्रह माना जाता था। हालाँकि, अंतर्राष्ट्रीय खगोलीय संघ की एक बैठक में, एक निर्णय लिया गया था कि प्लूटो, हाल के दिनों में खोजे गए अन्य खगोलीय पिंडों (सेरेस, 2003 UB313) की तरह ‘बौने ग्रह’ कहे जा सकते हैं।
पृथ्वी
पृथ्वी सूर्य से तीसरा निकटतम ग्रह है। आकार में यह पाँचवाँ सबसे बड़ा ग्रह है। यह ध्रुवों पर थोड़ा चपटा होता है। पृथ्वी के आकार को जियोइड के रूप में वर्णित किया गया है। जीवन को सहारा देने के लिए अनुकूल परिस्थितियाँ शायद पृथ्वी पर ही पाई जाती हैं। इसमें पानी और हवा है, जो जीवित रहने के लिए बहुत जरूरी है। हवा में ऑक्सीजन जैसी जीवनदायी गैसें हैं। बाह्य अंतरिक्ष से पृथ्वी नीली दिखाई देती है क्योंकि इसकी दो-तिहाई सतह पानी से ढकी हुई है। इसे नीला ग्रह भी कहा जाता है।
चांद
चंद्रमा पृथ्वी का उपग्रह है। इसका व्यास पृथ्वी के व्यास का केवल एक चौथाई है। यह इतना बड़ा दिखाई देता है क्योंकि यह अन्य खगोलीय पिंडों की तुलना में हमारे ग्रह के अधिक निकट है। यह हमसे लगभग 3,84,400 किमी दूर है। चंद्रमा लगभग 27 दिनों में पृथ्वी का चक्कर लगाता है। एक चक्कर को पूरा करने में ठीक उतना ही समय लगता है। नतीजतन, चंद्रमा का केवल एक पक्ष हमें पृथ्वी पर दिखाई देता है। चन्द्रमा की जीवन के लिए अनुकूल परिस्थितियाँ नहीं हैं। इसकी सतह पर पहाड़, मैदान और अवसाद हैं। ये चंद्रमा की सतह पर छाया डालते हैं।
क्षुद्र ग्रह
क्षुद्रग्रह छोटे पिंड हैं जो सूर्य के चारों ओर घूमते हैं। वे मंगल और बृहस्पति की कक्षाओं के बीच पाए जाते हैं। वैज्ञानिकों का मानना है कि क्षुद्र ग्रह एक ग्रह का हिस्सा हैं, जो कई साल पहले फटा था।
उल्कापिंड
चट्टानों के छोटे-छोटे टुकड़े, जो सूर्य के चारों ओर चक्कर लगाते हैं, उल्कापिंड कहलाते हैं। कभी-कभी ये उल्कापिंड पृथ्वी के पास आ जाते हैं और उस पर गिर जाते हैं। इस प्रक्रिया के दौरान हवा के साथ घर्षण के कारण वे गर्म होकर जल जाते हैं। यह प्रकाश की एक फ्लैश का कारण बनता है। कभी-कभी, एक उल्का पूरी तरह से जले बिना पृथ्वी पर गिरता है और एक खोखला बनाता है।
लाखों तारों के समूह को मिल्की वे आकाशगंगा कहा जाता है। हमारा सौरमंडल इसी आकाशगंगा का एक हिस्सा है। प्राचीन भारत में इसकी कल्पना आकाश में बहने वाली प्रकाश की नदी के रूप में की जाती थी। इसलिए इसका नाम आकाश गंगा पड़ा।
गैलेक्सी –
एक आकाशगंगा अरबों सितारों, और धूल और गैसों के बादलों की एक विशाल प्रणाली है। ऐसी लाखों आकाशगंगाएँ हैं जो ब्रह्मांड का निर्माण करती हैं।
Girls Education Whatsapp Group
ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ
ਸੂਰਜ, ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿ, ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਆਕਾਸ਼ੀ ਪਦਾਰਥ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਐਸਟੇਰੋਇਡ ਅਤੇ ਮੀਟੋਰੋਇਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਸੂਰਜ
ਸੂਰਜ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਖਿੱਚਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 150 ਮਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।
ਗ੍ਰਹਿ
ਸਾਡੇ ਸੌਰ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿ ਹਨ। ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਹਨ: ਬੁਧ, ਸ਼ੁੱਕਰ, ਧਰਤੀ, ਮੰਗਲ, ਜੁਪੀਟਰ, ਸ਼ਨੀ, ਯੂਰੇਨਸ ਅਤੇ ਨੈਪਚੂਨ। ਸੂਰਜੀ ਮੰਡਲ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਾਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਔਰਬਿਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਰਾ ਸੂਰਜ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਔਰਬਿਟ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 88 ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੁੱਕਰ ਨੂੰ ‘ਧਰਤੀ ਦਾ ਜੁੜਵਾਂ’ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ (ਅਗਸਤ 2006) ਤੱਕ, ਪਲੂਟੋ ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਐਸਟੋਨੋਮੀਕਲ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਖੋਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹੋਰ ਆਕਾਸ਼ੀ ਵਸਤੂਆਂ (ਸੇਰੇਸ, 2003 UB313) ਵਾਂਗ ਪਲੂਟੋ ਨੂੰ ਵੀ ‘ਬੌਨੇ ਗ੍ਰਹਿ’ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਧਰਤੀ
ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਆਕਾਰ ਵਿਚ, ਇਹ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ ਖੰਭਿਆਂ ‘ਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਸਮਤਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਨੂੰ ਜੀਓਡ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹਾਲਾਤ ਸ਼ਾਇਦ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਚਾਅ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਵਰਗੀਆਂ ਜੀਵਨ ਸਹਾਇਕ ਗੈਸਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਤੋਂ, ਧਰਤੀ ਨੀਲੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਸਤ੍ਹਾ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਨੀਲਾ ਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਚੰਦਰਮਾ
ਚੰਦਰਮਾ ਧਰਤੀ ਦਾ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਵਿਆਸ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹੋਰ ਆਕਾਸ਼ੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸਾਡੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 3,84,400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾ ਲਗਭਗ 27 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਪਿਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਸਮਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪਾਸਾ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹਾਲਾਤ ਨਹੀਂ ਹਨ. ਇਸ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਪਹਾੜ, ਮੈਦਾਨੀ ਅਤੇ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਹਨ। ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਅਸਟਰੋਇਡਸ
ਐਸਟੋਰਾਇਡ ਛੋਟੇ ਸਰੀਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਮੰਗਲ ਅਤੇ ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਚੱਕਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਐਸਟੋਰਾਇਡ ਕਿਸੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਫਟਿਆ ਸੀ।
ਮੀਟੀਰੋਇਡਜ਼
ਚਟਾਨਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ, ਜੋ ਸੂਰਜ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਮੀਟੋਰੋਇਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ, ਇਹ ਮੀਟੋਰੋਇਡ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਹਵਾ ਨਾਲ ਰਗੜਨ ਕਾਰਨ ਉਹ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਫਲੈਸ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ. ਕਈ ਵਾਰ, ਇੱਕ ਉਲਕਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਲਾਏ ਬਿਨਾਂ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਖੋਖਲਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਲੱਖਾਂ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਮਿਲਕੀ ਵੇ ਗਲੈਕਸੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਇਸ ਗਲੈਕਸੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਹਿਣ ਵਾਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਨਦੀ ਵਜੋਂ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
ਗਲੈਕਸੀ – ਇੱਕ ਗਲੈਕਸੀ ਅਰਬਾਂ ਤਾਰਿਆਂ, ਅਤੇ ਧੂੜ ਅਤੇ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਲੱਖਾਂ ਗਲੈਕਸੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
نظام شمسی
سورج، آٹھ سیارے، مصنوعی سیارہ اور کچھ دوسرے آسمانی اجسام جنہیں Asteroids اور meteoroids کہا جاتا ہے مل کر نظام شمسی کی تشکیل کرتے ہیں۔
سورج
سورج نظام شمسی کے مرکز میں ہے۔ یہ بہت بڑا ہے اور انتہائی گرم گیسوں سے بنا ہے۔ یہ کھینچنے والی قوت فراہم کرتا ہے جو نظام شمسی کو باندھتا ہے۔ سورج نظام شمسی کے لیے حرارت اور روشنی کا حتمی ذریعہ ہے۔ سورج زمین سے تقریباً 150 ملین کلومیٹر دور ہے۔
سیارے
ہمارے نظام شمسی میں آٹھ سیارے ہیں۔ سورج سے ان کے فاصلے کے لحاظ سے، وہ ہیں: عطارد، زہرہ، زمین، مریخ، مشتری، زحل، یورینس اور نیپچون۔ نظام شمسی کے تمام آٹھ سیارے سورج کے گرد مقررہ راستوں میں گھومتے ہیں۔ ان راستوں کو مدار کہا جاتا ہے۔ عطارد سورج کے قریب ترین ہے۔ اسے اپنے مدار میں ایک چکر مکمل کرنے میں صرف 88 دن لگتے ہیں۔ زہرہ کو ‘زمین کا جڑواں’ سمجھا جاتا ہے کیونکہ اس کا سائز اور شکل زمین سے بہت ملتی جلتی ہے۔ ابھی تک (اگست 2006) پلوٹو کو بھی ایک سیارہ سمجھا جاتا تھا۔ تاہم، بین الاقوامی فلکیاتی یونین کے اجلاس میں یہ فیصلہ کیا گیا کہ ماضی قریب میں دریافت ہونے والی دیگر آسمانی اشیاء (Ceres, 2003 UB313) کی طرح پلوٹو کو بھی ‘بونے سیارے’ کہا جا سکتا ہے۔
زمین
زمین سورج کا تیسرا قریب ترین سیارہ ہے۔ سائز میں، یہ پانچواں سب سے بڑا سیارہ ہے۔ یہ کھمبوں پر تھوڑا سا چپٹا ہے۔ زمین کی شکل کو جیوائڈ کے طور پر بیان کیا گیا ہے۔ زندگی کو سہارا دینے کے لیے سازگار حالات شاید زمین پر ہی پائے جاتے ہیں۔ اس میں پانی اور ہوا ہے، جو بقا کے لیے بہت ضروری ہیں۔ ہوا میں آکسیجن جیسی زندگی بچانے والی گیسیں ہوتی ہیں۔ بیرونی خلا سے زمین نیلی نظر آتی ہے کیونکہ اس کی دو تہائی سطح پانی سے ڈھکی ہوئی ہے۔ اسے نیلا سیارہ بھی کہا جاتا ہے۔
چاند
چاند زمین کا سیٹلائٹ ہے۔ اس کا قطر زمین سے صرف ایک چوتھائی ہے۔ یہ اتنا بڑا دکھائی دیتا ہے کیونکہ یہ دوسرے آسمانی اجسام کے مقابلے ہمارے سیارے کے قریب ہے۔ یہ ہم سے تقریباً 3,84,400 کلومیٹر دور ہے۔ چاند تقریباً 27 دنوں میں زمین کے گرد چکر لگاتا ہے۔ ایک اسپن کو مکمل کرنے میں بالکل اتنا ہی وقت لگتا ہے۔ اس کے نتیجے میں، زمین پر چاند کا صرف ایک رخ ہمیں نظر آتا ہے۔ چاند کے حالات زندگی کے لیے سازگار نہیں ہیں۔ اس کی سطح پر پہاڑ، میدان اور ڈپریشن ہیں۔ یہ چاند کی سطح پر سائے ڈالتے ہیں۔
کشودرگرہ
Asteroids چھوٹے جسم ہیں جو سورج کے گرد گھومتے ہیں. وہ مریخ اور مشتری کے مدار کے درمیان پائے جاتے ہیں۔ سائنسدانوں کا خیال ہے کہ کشودرگرہ کسی سیارے کے حصے ہیں، جو کئی سال پہلے پھٹا تھا۔
Meteoroids
چٹانوں کے چھوٹے چھوٹے ٹکڑے جو سورج کے گرد گھومتے ہیں انہیں میٹیورائیڈ کہتے ہیں۔ کبھی کبھی، یہ meteoroids زمین کے قریب آتے ہیں اور اس پر گر جاتے ہیں۔ اس عمل کے دوران ہوا کے ساتھ رگڑ کی وجہ سے وہ گرم ہو کر جل جاتے ہیں۔ یہ روشنی کی چمک کا سبب بنتا ہے. کبھی کبھی، مکمل طور پر جلے بغیر ایک الکا زمین پر گرتا ہے اور ایک کھوکھلا بنا دیتا ہے۔
لاکھوں ستاروں کے جھرمٹ کو آکاشگنگا کہکشاں کہا جاتا ہے۔ ہمارا نظام شمسی اس کہکشاں کا ایک حصہ ہے۔ قدیم ہندوستان میں، اسے آسمان میں بہتا ہوا روشنی کا دریا تصور کیا جاتا تھا۔ اس طرح اس کا نام آکاش گنگا پڑ گیا۔
کہکشاں – ایک کہکشاں اربوں ستاروں اور دھول اور گیسوں کے بادلوں کا ایک بہت بڑا نظام ہے۔ ایسی لاکھوں کہکشائیں ہیں جو کائنات بناتی ہیں۔
Girls Education Whatsapp Group
